27 AĞUSTOS 2019 tarihli yazım/ Yeşilköy - İstanbul
İkinci dünya savaşı döneminde, ABD donanması seferden geri dönen uçakların nereden vurulduklarının istatistiğini çıkarmış ve ortaya bu görüntü çıkmış. İlk başta bu kurşun delikleri olan yani uçakların en çok hasar alan bölgelerini zırhlamayı düşünmüşler.
Sonra Macar doğumlu musevi istatikçi Abraham Wald karşı çıkmış. Uçağın burun bölgesi, motorları ve orta gövdesi yani kurşun izi olmayan yerlerin zırhlanması gerektiğini söylemiş.
A. Wald'ın farkedip diğerlerinin farkedemediği şey; bu uçaklar o bölgelerden hasar aldıkları için düşmemiş, hasar almadıkları yerlerden vurulmadıkları için eve geri dönebilmeyi başarabilmiş. Kurşun izi olmayan yerlerden vurulursa uçağın geri dönme şansının olmadığını söylemiş İşte bu fenomene "survivorship bias" deniyor. EFENDİLER DURUN, bunlar zaten sağ salim dönen uçaklar bunlar vurulmuş AMA dönmüşler, sorunun nerede olduğunu görmek için esas düşen uçaklara bakmamız gerekir" demiş ve günü kurtarmıştır.
Kısaca, Hayatta kalanlara çok odaklanıp, başarısız olanların neden başarısız olduklarının gözardı edildiği mantık hatasının adıdır bu durum;
İş dünyası hakkında konuşurken de çokca uğranılan bias'tır. Hatta iş dünyasında başarılı olmuş şirket ve insanlar hakkında yazılan çoğu kitap bu yüzden eleştirilir. Çünkü bir alanda başarılı olmuş bir şirketin yanında yüzlercesi başarısız olmuştur. Ama sadece ayakta kalanlar gözönünde olur, kimse batanları yazmaz ve bunların hikayeleri satmaz. Denir ki; her başarılı şirketin arkasında görünmeyen bir batmış şirketler mezarlığı vardır. Bir araştırmaya göre de kurulan şirketlerin sadece %29'u 10 yıl sonunda hayatta kalıyor. Buna dayanıp başarının sadece şansa bağlı olduğunu dillendirenler de var. Yanlış hatırlamıyorsam ”Nassib Nicolas Taleb” de bunlardan biri. Fon yöneticiliği için de bu sıkça söylenir.
İş hayatı açısından akıllı işadamları sadece başarı hikayeleri değil başarısızlıkları ve nedenlerini de çalışırlar.
Genel olarak, insanların başarıya fazla odaklanarak, başarısızlıklarını ve kendilerini başarısızlıklara uğratanları gözünden kaçırması ve sonucunda asıl meseleyi görememesi anlamında da yorumlayabiliriz.
Sonuç olarak; uçaklar hala havada iken; ihracat trendi hala artışta iken; vergiler hala toplanabiliyorken şapkamızı önümüze koymalıyız; EGO’larımızdan kurtulup her şey yolunda imajı vermekten vazgeçmeliyiz. Gökyüsünsek ay 🌓 tutulduğu zaman beni kimse görmüyor diye kendini güvende hissedermiş; halbuki göz önünde olduğu ve en zayıf olduğu andır ay tutulduğu zaman; en güçlü hissettiğimiz anda bir adım geri atmaz isek fenomen olabiliriz.
Benden söylemesi...
Selçuk Şağban